Strona główna
Logo

„Zaburzenia jedzenia – jedzenie kompulsywne i anoreksja”

Jedzenie kompulsywne

Jedzenie kompulsywne jest zaburzeniem odżywiania, polegającym na spożywaniu nadmiernych ilości pokarmu w niekontrolowany sposób, bez fizycznego poczucia głodu. Podłożem takiego uzależnienia są przyczyny emocjonalne, a nie rzeczywiste uczucie głodu.
Osoba cierpiąca na ta przypadłość "zajada" swoje problemy, tłumiąc w ten sposób emocje i doraźnie rozładowując stres. Jedzenie, które pełni wówczas funkcję "narkotyku" staje się automatyczną reakcją na stan podwyższonego napięcia czy lęku.
Utrata kontroli nad ilością spożywanego jedzenia wywołuje z kolei silne poczucie winy spowodowane nie tylko samymi napadami, ale też ich konsekwencjami natury zdrowotnej, takimi jak nadwaga czy otyłość.

Na wzór wspólnot zrzeszających ludzi uzależnionych od innych substancji lub czynności, funkcjonują także grupy Anonimowych Żarłoków. Tworzą je  mężczyźni i kobiety, którzy poprzez dzielenie się doświadczeniem, siłą i nadzieją zdrowieją z kompulsywnego obżarstwa.
Anonimowi Żarłocy opracowali kwestionariusz pozwalający stwierdzić, czy dana osoba cierpi na zaburzenie odżywiania:


   1.  Czy jesz, kiedy nie jesteś głodny?
   2. Czy sprawiasz sobie "uczty jedzeniowe" bez wyraźnego powodu?
   3. Czy masz poczucie winy i wyrzuty sumienia, kiedy się objesz?
   4. Czy poświęcasz jedzeniu zbyt wiele, czasu i myśli?
   5. Czy czekasz z zadowoleniem i niecierpliwością na chwile, kiedy będziesz mógł jeść w      samotności?
   6. Czy z wyprzedzeniem planujesz te sekretne uczty?
   7. Czy jesz umiarkowanie w towarzystwie innych, aby później "dopchać się" w samotności?
   8. Czy twoja waga ma wpływ na sposób, w jaki żyjesz?
   9. Czy próbowałeś być na diecie przez tydzień lub dłużej i rezygnowałeś przed czasem?
  10. Czy czujesz się dotknięty, gdy ktoś mówi ci, że wystarczy trochę silnej woli, żebyś przestał się objadać?
  11. Czy wbrew oczywistym faktom nadal żywisz przekonanie, że możesz przejść na dietę, kiedy tylko zechcesz?
  12. Czy pożądasz jedzenia o różnych porach dnia i nocy, innych niż pory normalnych posiłków?
  13. Czy jesz, aby uciec od zmartwień i kłopotów?
  14. Czy kiedykolwiek twoje zdrowie było zagrożone w wyniku otyłości lub sposobu odżywiania się?
  15. Czy twoje zachowania związane z jedzeniem czynią ciebie lub innych nieszczęśliwymi?


Twierdząca odpowiedź na trzy lub więcej pytań sugeruje, iż dana osoba wykazuje tendencje do kompulsywnego jedzenia.

Anoreksja

Na przeciwległym biegunie do kompulsywnego jedzenie leży anoreksja. Dotyczy ona przede wszystkim kobiet. Jednak statystyki pokazują, że zaburzenie to dotyka coraz większej ilości mężczyzn. Obniża się także przeciętny wiek osób chorujących - przestają zadziwiać przypadki anoreksji u dziewczynek w wieku poniżej 12 lat.
Zrozumienie anoreksji dla osoby zdrowej jest trudne - ciężko wyobrazić sobie, jak ktokolwiek mógłby dobrowolnie głodzić się. Ciężko zrozumieć także to, że niejedzenie i inne typowe dla anoreksji zachowania to coś więcej niż chęć schudnięcia. Wiele osób nazywa zaburzenia odżywiania, w tym anoreksję, fanaberią. Tymczasem anorektyczne odchudzanie się ma dużo bardziej skomplikowaną naturę.
Anoreksja jest jednym z najbardziej śmiertelnych schorzeń psychicznych. Jej leczenie jest trudne, długie i wymaga ogromnej pracy ze strony osoby chorej i jej najbliższych. Dlatego warto zwracać uwagę na najwcześniejsze oznaki tego zaburzenia odżywiania. Dlatego warto wiedzieć więcej.

Diagnoza: anoreksja

Anoreksja czyli jadłowstręt psychiczny polega na tym, że osoba chora odczuwa silny lęk przed przytyciem i dąży do uzyskania możliwie niskiej wagi. Aby ten cel zrealizować stosuje głodówki, intensywnie ćwiczy, czasem także stosuje środki przeczyszczające. Skutkiem choroby jest znaczna utrata masy ciała, z którą wiążą się dalsze problemy zdrowotne. Anoreksja wyniszcza nie tylko ciało, ale także umysł. Niezależnie od swojej wagi chora osoba patrząc w lustro widzi zwały tłuszczu. Nie przyjmuje do wiadomości, że głodując pogarsza swój stan, ponieważ głodówka w anoreksji nie jest po prostu sposobem na schudnięcie.
Drastyczne odchudzanie się jest najbardziej widocznym, ale także najbardziej powierzchownym elementem choroby. Istota anoreksji to także próba uzyskania kontroli nad swoim życiem lub ciałem, pole do rywalizacji i pokazania innym swojej siły i wytrzymałości, manifestacja niezwykle niskiej samooceny (głodówka jako kara za brak doskonałości).
Bardzo istotnym elementem anoreksji jest sposób w jaki jest traktowana przez osobę na nią cierpiącą. Anorektyczki bardzo często czują się dobrze chorując, głównie przez to złudne poczucie kontroli i wewnętrznej siły.
Wyróżnia się dwa typy anoreksji:

  • anoreksja typ restrykcyjny - głównymi sposobami obniżania wagi są głodówka i ćwiczenia fizyczne;
  • anoreksja typ bulimiczny - oprócz ograniczania ilości spożytych pokarmów, osoba chora kompensuje liczbę spożytych kalorii także przez prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających czy moczopędnych.

Kryteria diagnostyczne anoreksji wg ICD-10

A. Spadek wagi lub, u dzieci, brak przybytku wagi prowadzący do masy ciała o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu.
B. Spadek wagi jest narzucony samemu sobie przez unikanie "tuczącego pożywienia".
C. Samoocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucanie samemu sobie niskiego progu masy ciała.
D. Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne osi przysadkowo-gonadalnej przejawiają się u kobiet zanikiem miesiączkowania, a u mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji (wyraźnym wyjątkiem jest utrzymywanie się krwawień z pochwy u kobiet anorektycznych stosujących substytucyjne leczenie hormonalne, najczęściej w postaci przyjmowania leków antykoncepcyjnych).
E. Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (bulimia nervosa).

Konsekwencje anoreksji

W przebiegu anoreksji dochodzi nie tylko do znaczących zmian w organizmie, ale także w psychice chorej osoby. W zależności od tego ile trwa choroba, jak duży jest spadek masy ciała pojawiają się kolejne następstwa. Istotny jest także fakt, że wyleczenie anoreksji nie powoduje odwrócenia wszystkich negatywnych efektów - część z nich to po prostu trwałe skutki głodówki.

Wyniszczenie organizmu

Somatyczne objawy anoreksji to efekt głodówki - organizm przystosowuje się do obniżonej ilości otrzymywanych składników odżywczych i odwodnienia, uruchamiając rezerwy i zwalniając procesy metaboliczne. Podstawowe fizyczne oznaki wyniszczenia organizmu to:

  • utrata tkanki tłuszczowej, a także zmniejszenie masy mięśniowej;
  • obniżenie poziomu hormonów tarczycy (odpowiedzialnych m.in. za metabolizm oraz gospodarkę wapniowo-fosforanową);
  • hipotermia (temperatura ciała utrzymująca się na poziomie poniżej 36 st. C),
  • zmniejszenie częstości oddechu (oddechowe wyrównanie pH krwi, która w przebiegu anoreksji nabiera odczynu zasadowego).

Zaburzenie układu krążenia i serca

Problemy związane z funkcjonowaniem serca są najczęstszą bezpośrednią przyczyną śmierci pacjentów z anoreksją. Największe zagrożenie dla serca w przebiegu anoreksji stanowi brak równowagi pomiędzy minerałami kluczowymi dla funkcjonowania układu krwionośnego: potasu, magnezu, wapnia i fosforanów. Odwodnienie i wygłodzenie organizmu powodują zachwianie równowagi pomiędzy tymi elementami. Jony wapnia i potasu są niezbędne dla prawidłowej czynności elektrycznej serca, która odpowiada za bicie serca. Inne skutki anoreksji w obszarze układu sercowo-naczyniowego:

  • zmniejszenie masy mięśnia sercowego;
  • zaburzenia rytmu (np. bradykardia czyli zwolnienie rytmu serca poniżej 60 uderzeń na minutę, przedwczesne skurcze przedsionkowe i komorowe);
  • obniżone ciśnienie krwi, powodujące omdlenia i zawroty głowy;
  • wzrost poziomu cholesterolu;
  • zmniejszony przepływ krwi.

Podstawową komplikacją anoreksji dotyczącą samej krwi jest anemia. Przewlekły niedobór witaminy B12 może powodować niedokrwistość złośliwą. W przypadkach długotrwałej anoreksji, lub niezwykle wysokiego spadku masy ciała szpik kostny ogranicza produkcję krwinek - jest to stan zagrażający życiu zwany pancytopenią.

Zaburzenia układu pokarmowego

  • na skutek niedoboru minerałów następuje osłabienie zębów i dziąseł;
  • zaburzenia motoryki i opróżniania żołądka;
  • bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia (uczucie pełnego brzucha);

Zaburzenia ze strony układu rozrodczego

Obniżenie poziomu hormonów związanych z rozrodczością (estrogen, DHEA), w wyniku czego dochodzi do zatrzymania cyklu miesiączkowego, a z czasem także do trwałej bezpłodności. Zmianie ulegają także wielkość jajników i macicy. Więcej informacji na temat wpływu anoreksji na układ rozrodczy można znaleźć w artykule Anoreksja a płodność.

Zmiany dermatologiczne

  • kruchość, łamliwość, a następnie wypadanie włosów,
  • wysuszenie i zmniejszenie elastyczności skóry,
  • jako następstwo hipotermii ciało pokrywa się meszkiem (lanugo) podobnym do tego, który występuje w okresie płodowym.

Zmiany w układzie kostnym

Około 90% kobiet dotkniętych anoreksją dotyka osteopenia (utrata minerałów budujących kości), a 40% - osteoporoza. Ponieważ anoreksja dotyczy przede wszystkim osób w wieku dojrzewania, w tym rozwoju kośćca, osłabienie kości jest staje się efektem długofalowym, który nie znika po wyleczeniu i powrocie do normalnej masy ciała. Osłabienie szkieletu oraz obniżony poziom hormonów odpowiedzialnych za wzrost powodują, że osoby chorujące na anoreksję w okresie wzrastania odznaczają się niższym wzrostem.

Problemy neurologiczne

W bardzo zaawansowanych przypadkach anoreksji dochodzi do uszkodzenia nerwów oraz tkanki mózgowej. Obserwowane w przebiegu anoreksji zaburzenia neurologiczne to np.: napady padaczkowe, zaburzone myślenie, neuropatia nerwów obwodowych powodująca dziwne odczucia w stopach i dłoniach. Badania pokazują, że w przebiegu anoreksji pewne obszaru mózgu przechodzą zmiany strukturalne i wykazują nadmierną aktywność. Tylko część z tych zmian nie jest trwała - zostają cofnięte po odzyskaniu normalnej masy ciała, jednak część zmian pozostaje na całe życie. Uważa się, że zmiany te mogą być odpowiedzialne za organiczne zmiany osobowości osób z anoreksją.

Zaburzenia psychiki

W początkowej fazie anoreksja daje chorującemu poczucie euforii. Wraz z postępującym wyniszczeniem organizmu na skutek głodowania, chorzy doświadczają rozdrażnienia, a następnie apatii. Stan ten przechodzi w depresję. Pojawiają się myśli samobójcze i próby ich realizacji. Szacuje się, że około połowa przypadków śmiertelnych anoreksji następuje w wyniku samobójstwa.

Inne

Długotrwała głodówka powoduje ogólne wyniszczenie organizmu, po pewnym czasie wszystkie narządy zaczynają zawodzić. Osłabiony zostaje również system immunologiczny, przez co chory jest bardziej podatny na infekcje. W przypadku anoreksji o typie bulimicznym na pierwszy plan mogą wysunąć się inne objawy - związane z prowokowaniem wymiotów oraz nadużywaniem środków przeczyszczających.

źródła:  www.anoreksja.mam-efke.pl,  www.narkotyki.pl